‘Het is vrijwel onmogelijk te ontkomen aan de besmettelijke terreur van topprestatie, eminentie en voortreffelijkheid’, stelde internist en hoogleraar Geneeskunde Marcel Levi in HP/De Tijd van december 2023. Twee zaken die schrijver dezes tegen de borst stuiten.
In de eerste plaats: terreur. Méér dan de helft van alle studenten ervaart stress en prestatiedruk, met als belangrijkste bron de studie zelf. Echter, niet iedereen móet naar de universiteit – je kan ook een stapje minder (er zijn mooie HBO opleidingen). En mocht je toch zo nodig moeten, dan zouden we beter kunnen investeren (bijv. al op de middelbare school) in het weerbaar maken van toekomstige studenten in plaats van de intensiteit van een opleiding neerwaarts bij te stellen.
Dus ik zou het willen omkeren: het is de toenemende terreur van de middelmaat die ons parten gaat spelen – de kwaliteit op vele terreinen holt achteruit: bestuur, politiek, gezondheidszorg, handhaving, uitvoeringsbereidheid, etc. etc. De lat moet juist omhóóg.
En in de tweede plaats: besmettelijkheid. Besmettelijk is het vermogen hebbend gemakkelijk van persoon op persoon overgedragen te worden; besmettelijk iets dat zich via direct of indirect contact kan verspreiden van de ene persoon naar de andere of van het ene organisme naar het andere. Was het maar waar, zou ik zeggen.
Dus ik zou het willen omkeren: het is het gebrek aan besmettelijkheid die de oplopende middelmatigheid faciliteert. Uitdagingen zijn er blijkbaar niet om aan te gaan maar juist om ze uit de weg te gaan. We maken liever het streven naar voortreffelijkheid suspect dan de lamlendigheid van de puffende student. Get a life – de lat moet juist omhoog.
Het gevaar, zo wordt ook gesteld, van het maximaliseren van al die honours- en excellentieprogramma’s is dat ze vooral de waarde van ‘gewone’ diploma’s verlagen. Hallo?!! Je zou kunnen stellen dat al die voldoendes de onvoldoendes zo naar in het licht zetten – dus liever geen voldoendes meer uitdelen.
Daarbij lijkt het me dat een heel beperkt percentage uiteindelijk het predicaat ‘cum laude’ verwerft – dat is het idee (een standaardnormaalverdeling…).
Wat zegt dit eigenlijk? Moeten Cristiano Ronaldo en Lionel Messi onmiddellijk stoppen met voetballen, omdat ze ons op onze middelmatige voetbalkwaliteiten wijzen? O, o, wat kom ik depressief van het voetbalveld. En wat met de Olympische gedachte: sneller, hoger, sterker…?! Etc.
Wellicht is uitmuntendheid ook niet het doel van iedereen. Dat is prima (nou ja…), maar wentel de beperktheid van die doelstelling niet af op iedereen die het beste uit zijn of haar talenten wil halen.
Uitblinken in middelmatigheid is niet de weg voorwaarts.
The Cappuccino King
