Het blijft me verwonderen. De VS hebben drie bronnen van ‘hard power’: de economische en militaire kracht, en de positie van de dollar. Als tegenwicht zijn er ook drie bronnen van ‘soft power’: de posities in allianties (NAVO) en fora (VN), en (moreel) leiderschap. De laatste drie beperken, in positieve zin, de eerste drie – en worden dan nu ook in rap tempo vrij radicaal afgebroken.
De verwondering zit hem er bij mij in dat de kracht van de eerste drie ook vrij radicaal minder wordt.
Dat lijkt – en ik vrees: is – weinig doordacht.
De ongelooflijke druk die de VS uitoefent op NAVO-leden om 5% van het BBP te besteden aan defensie (gerelateerde) uitgaven, drukt óók uit dat het eigen militair-industrieel complex in brede zin terrein verliest. Ook de ontketende tarievenoorlog bij internationale handel, hoe verontrustend chaotisch ook, dwingt ook tot de conclusie dat de VS géén economische supermacht meer is. En daarbij is de positie van de dollar inmiddels méér dan zorgwekkend geworden. Dan zou inzetten op ‘soft power’ mogelijkheden nog enig soelaas kunnen bieden.
Quod non.
De VS denkt nog daar haar wil onvermijdelijk is, en dat eigen belangen voor elk ander belang gaan (mogelijk met uitzondering van plutocratische deelbelangen…).
Dat dwingt tot corruptie, geweld en propaganda. Want macht moet bestendigd.
Daarbij maakt dit rechts-reactionaire bestuur behendig gebruik van rituelen en symbolen. Binnenkort hebben we een ‘Trump parade’ (waar het pathetische nu al vanaf druipt), en mensen krijgen petjes én het gevoel dat ze deel uitmaken van een nostalgisch geheel (waar het rancuneuze nu al vanaf druipt).
Zo wordt een land van binnenuit verwoest – door corruptie, wanbestuur, nalatigheid en een ‘sloopkogel’ van een onthutsende domheid.
Met veel ‘collateral damage’.
En de kans op samenwerking die niet in het voordeel van de VS is. Zo zie ik Europa best aansluiten bij de BRICS alliantie, en zeker de banden aanhalen met China en India. Daarbij kan toenemend de euro een interessante rol opeisen.
Hamer, sikkel, hakenkruis, fasces, MAGA-petje – we koppelen het meteen aan een ideologie. Maar welke symbolen koppelen we aan de internationale rechtsorde en democratie?! En hoe herstellen wij de balans tussen ‘hard power’ en ‘soft power’, tussen beperking en versterking?
Churchill stelde ooit: ‘The United States stands at the pinnacle of world power. This is a solemn moment for the American democracy. For with primacy in power is joined an awe-inspiring accountability for the future.’
Ik stel vast dat dát momentum voorbij is. Met de dichter J.C. Bloem:
‘En wij de niet te hooren woorden fluistren:
Voorbij, voorbij, o en voorgoed voorbij.’
L.L. Stegman
Juni 2025
