In de huidige bedrijfsleven is inzicht in (meervoudige) waardecreatie essentieel. Het concept van de waardeketen biedt een raamwerk voor het analyseren van bedrijfsactiviteiten om concurrentievoordeel te vergroten. En – vinden wij – eerst maar eens écht te begrijpen.

“Zou het kunnen zijn dat Vion ketenproductie (waar het volgens eigen zeggen nog heilig in gelooft) te plat benadert en louter en alleen zich bezighoudt met het ‘maken’ van het product en het leveren aan de consument?”

Vleesverwerker Vion bericht recent dat het in een ontslagronde 165 banen schrapt. Het zou vooral om kantoorfuncties gaan. De meeste banen verdwijnen door vertrekregelingen en natuurlijk verloop, 45 mensen worden gedwongen ontslagen. Vraag is natuurlijk of het daadwerkelijke probleem zit de ‘ondersteunende activiteiten’. Retorische vraag natuurlijk – want ‘nee’. Nog los van de vraag wie toch telkens weer die overbodige kantoorfuncties laat ontstaan én toestemming geeft voor de invulling ervan?!
Daarbij is dit niet de eerste herstructurering in de laatste jaren – het feit dat we weinig (lees: niets) horen over het succes daarvan spreekt boekdelen.

In de moderne bedrijfswereld is het essentieel om een goed begrip te hebben van hoe bedrijven waarde creëren en leveren aan hun klanten. Nou, in álle facetten van Porter’s waardeketen heeft Vion forse moeilijkheden. Inkoopprijzen van dieren (runderen, varkens, biggetjes) bij leveranciers lopen op – veroorzaakt door bijvoorbeeld een krimpende veestapel. Energieprijzen rijzen de pan uit. Kosten van veevoedergrondstoffen lopen op (o.a. door de oorlog in Oekraïne) Aan de afzet prijzen zijn de problemen groot en divers: uitbraken van diverse ziekten (bv. varkenspest) leidde tot beperkte exportmogelijkheden; China heeft Vion in het vizier in een handelsconflict met de EU over overheidssubsidies (waarbij China ook steeds verder zelfvoorzienend wil worden). Concurrentie neemt toe én wordt heviger: VS, Zuid-Amerika, China. Ook het uiteindelijke veranderende consumentengedrag – een structureel afnemende vleesconsumptie – draagt niet bij aan succes.

En dan waart er ook nog de mogelijkheid van een vleestaks boven de markt.

Zou het niet kunnen zijn dat Vion ketenproductie (waar het volgens eigen zeggen nog heilig in gelooft) te plat benadert en louter en alleen zich bezighoudt met het ‘maken’ van het product en het leveren aan de consument, terwijl de waardeketenbenadering zoekt naar manieren om de waarde van het product te vergroten tijdens het traject door de productieketen. Met een omzet van meer dan 5 miljard euro en niet in staat zijn daar winst op te behalen raden wij Vion aan daar toch eens mee aan de gang te gaan.

Maar…! Vion heeft een ‘transformatiemanager’ benoemd. Eén van de oplossingen is diversifiëren… door diepvriesmaaltijden te maken. Verder wil Vion meer gaan inzetten op plantaardige eiwitten. En kweekvlees. Terreinen waar het bedrijf begint met onoverbrugbare competitieve achterstanden. In het licht van alle bovenstaande problemen onbegrijpelijke acties – die ver weg liggen van de kerncompetenties van een pur sang vleesverwerker… In onze ogen begrijp je dan je bedrijf en haar positionering niet wezenlijk. In staven snijden, makkelijk reorganiseren, en ‘gekke’ diversificatie-uitstapjes – een vlucht naar voren dus.

Mogelijk moet het idee van grote, strategisch gelegen slachthuizen worden losgelaten en is een switch naar kleinere bedrijven die kunnen inspelen op de consumentenwens naar lokaal grootgebrachte en geslachte dieren een oplossing. Meer en veel kleinere slachterijen die ook andere dieren aan het assortiment kunnen toevoegen, met een hoge efficiencygraad, kan een uitweg zijn. En daarop een effectieve ondersteuning inrichten.

Een transformatie hoeft niet per se snijden in eigen vlees te zijn…

Gepubliceerd op FM.nl 23 september 2024

Door Leo van de Voort (voormalig directeur corporate finance Kempen & Co en coauteur van het boek Exit Fantoomtrots) en Fred van Essen (zelfstandig gevestigd bestuursadviseur en coauteur van ‘10 Strategische wetten om aan de weg te zetten’ ).