Innovatie is een noodzakelijke pijler onder voortdurend succes. Dat vergt focus en de moed uitdagingen op een nieuwe manier te zien – dus switchen van convergentie naar divergentie. En het vergt ook de moed daarin stevig te verbinden met cruciale partijen in het eco-systeem.
Dit betekent ook dat zodra het eco-systeem verandert door de introductie van nieuwe technologie, nieuwe spelers, nieuwe regulering, etc. er actief op zoek moet worden gegaan naar wat de nieuwe verhoudingen worden in het systeem en men zich niet vastklampt aan de oude configuratie van het systeem want dan wordt je op een gegeven moment verrast en gepasseerd.
Vanaf de jaren tachtig zet Philips de lithografie business op afstand, en na de beursgang in 1995 zet de triomftocht – stapvoets nog, maar dan steeds sneller – in.
ASML doet prachtige overnames: Silicon Valley Group, Brion, MaskTools, Cymer, Mapper Lithography en Hermes Microvision. Maar het ontwikkelt ook een nauw verweven eco-systeem, waarin wederzijdse afhankelijkheden worden ingezet voor stormachtige R&D.
In 2012 stappen Intel, TSMC en Samsung in als minderheidsaandeelhouders (het ‘Customer Co-investment program). Met dit inkomende kapitaal investeert het hightech bedrijf fors in innovatie en boekt succes met de immersielithografie, en recenter, de ‘Extreem Ultra Violet’ technologie. En inmiddels staan nieuwe ontwikkelingen in de coulissen: de high-NA-machines.
Al in 1984 was ASML vergaande samenwerking met de lenzenfabrikant Carl Zeiss AG begonnen; in 2016 nam het een minderheidsbelang van 24,9 procent in zijn Duitse partner, en steunt het verder de R&D voor EUV daar met ca. € 760 miljoen in zes jaar.
Nog niet zo lang geleden gaf chipmaker Samsung aan € 175 miljard te gaan investeren in technologie en overnames; het wil groots groeien in halfgeleiders, robotica, biofarma, kunstmatige intelligentie en telecom (6G). Deze plannen liggen in het verlengde van de ambitieuze weg voorwaarts van de Zuid-Koreaanse overheid om fors te investeren in de eigen chipproductie. Dit zijn kansen voor ASML. Dat heeft inmiddels de intentie uitgesproken om € 180 miljoen te investeren in een trainingscentrum in Hwaseong. Dat is dicht op de bron zitten, en dichtbij belangrijke ontwikkelingen zijn om zo, in samenspraak inhoud en richting te kunnen geven aan wederzijds belangrijke technologische ontwikkelingen.
In het huidige informatietijdperk geldt dat vooral kennis de grote waardegenerator is. Dat is aan het veranderen. Het gaat steeds meer om het délen van kennis wat waardescheppend is.
Het transformeren van hele ketens maakt dat traditionele concurrenten niet meer kunnen volgen.
Dat maakt, naast kennis, vertrouwen tot een belangrijke pijler van waarderealisatie.
Dit is een uitdaging in een tijd waarin naast de rationales ‘competitiveness’ en ‘transformation’ een derde innovatiebeleid rationale – ‘technological sovereignty’ – opkomend is (zie het heel recente paper ‘Technology sovereignty as an emerging frame for innovation policy. Defining rationales, ends and means’ (July 2023).
Het actief vormgeven van een eco-systeem pakte in ieder geval voor ASML goed uit.
Had het bedrijf uit Veldhoven in 2018 nog een beurswaarde van ca. € 60 miljard, inmiddels is dat gestegen naar € 250-300 miljard.
Met opwaarts potentieel.
Dat is ambitieus innoveren én soeverein verbinden.
Gepubliceerd op FM.nl 19 juni 2023
Door Leo van de Voort – hij is bestuursadviseur bij Fuel for Living Strategies, voormalig directeur corporate finance Kempen & Co en co-auteur van de boeken R&D Investeringen: optie op waardecreatie, en Risicovreugde en Thomas van de Voort, PhD-kandidaat Innovatiewetenschappen aan de Universiteit Utrecht.
